Autyzm -leczenie cz.1

Terapia dzieci z autyzmem

   Autyzm jako zaburzenie rozwoju dzieci nie powinien być w centrum zainteresowania jedynie psychiatrów, psychologów i pedagogów. Autyzm można leczyć, ale wymaga to współpracy lekarzy i terapeutów wielu specjalności.
  Najnowsze trendy w leczeniu autyzmu każą go postrzegać jako złożony problem natury zdrowotnej, który można rozwiązać za pomocą interwencji medycznej. Takie podejście daje najlepsze rezultaty, gdyż w przypadku wczesnego leczenia dzieci, autyzm może zostać zniwelowany, zahamowany lub wręcz wyleczony.
  Celem wielokierunkowego oddziaływania jest objęcie terapią wszystkich sfer rozwojowych dziecka a także wzięcie pod uwagę wszystkich jego cech .
  U dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu należy także zastosować  farmakologię, logopedię, terapię biomedyczną  oraz zajęcia Integracji Sensorycznej.

  Farmakologia

  

   W leczeniu autyzmu stosuje się wiele środków  farmakologicznych. Przypisuje się je jednak na krótkie kuracje w celu zwalczania raczej konkretnych symptomów niż całego ciała.

   Leki do poprawy koncentracji, leki przeciwdepresyjne pomagające kontrolować stereotypie, perseweracje i zmiany nastroju .

   Jednak główne zabiegi terapeutyczne służące zwalczaniu zaburzenia autystycznego polegają na  intensywnej terapii behawioralnej i interwencjach edukacyjnych.

  Spory nacisk w trakcie terapii osób autystycznych, kładzie się rozwój mowy i wrażliwości społecznej. Za najważniejsze  uważa się leczenie problemów językowych, ponieważ podstawową trudność w tym zaburzeniu  stanowi  niezdolność odpowiedniego porozumiewania się. Jednocześnie ważne jest,  by dziecko nauczyło się obcować z ludźmi, by wysiłki  mające wzmocnić komunikację  przynosiły określone efekty.

 Terapia biomedyczna w autyzmie

   Szybka interwencja medyczna daje większą szansę poprawy stanu dzieci, tym bardziej, że ostatnimi laty notuje się najwięcej przypadków autyzmu  występującego u dzieci po okresie normalnego rozwoju. Wiele wskazuje na to, że dzieci te padły ofiarą czynników uszkadzających ich system nerwowy.
  Autyzm traktowany jest często  jako zaburzenie natury psychicznej. Jednak według ostatnich badań wynika ,że wiąże się również z licznymi problemami somatycznymi, które do niedawna były ignorowane jako niewysuwające się na pierwszy plan.
  Przekonanie, że autyzm jest chorobą nie tylko nieuleczalną, ale również niepoddającą się żadnemu leczeniu, okazuje się błędne.
  Przypuszcza się, że te przypadki autyzmu, których wzrost notuje się w ostatnich latach mają podłoże przynajmniej częściowo odwracalnych uszkodzeń układu nerwowego, pokarmowego i odpornościowego oraz spowodowanych wpływem niekorzystnych czynników zewnętrznych.
  Zaburzenia ze spektrum autyzmu obejmują zaburzenia fizjologiczne i biochemiczne, które wpływają na wspólne punkty końcowe : upośledzenie czynności umysłowych i emocjonalnych.

Objawy te mogą ulec znacznej poprawie po wprowadzeniu odpowiedniej terapii biomedycznej:

-Problemy związane z funkcjonowaniem układu pokarmowego:
-zaburzenie wchłaniania,
-zaburzenie trawienia,
-przerost patogenów (grzyby, bakterie, wirusy),
-przepuszczalność jelit.

  

  To wszystko jest powiązane z wystąpieniem zaburzeń w rozwoju dziecka. Objawy ze strony organizmu nie muszą być widoczne. Dlatego gojenie układu pokarmowego jest sprawą kluczową. Dzieci ze spektrum autyzmu często preferują wybiórczą dietę. Do tego rzadko jadają brokuły czy sałatę. Problemy z jelitami i to wszystko sprawia, że ich mózgi głodują. Nie są im dostarczane ważne składniki odżywcze.
  Instytut Badań nad Autyzmem jako czynniki zewnętrzne wymienia zanieczyszczenie środowiska, nadmierne używanie antybiotyków i szczepionek, które trafiają na podatny grunt osobniczej skłonności genetycznej. Splot tych czynników może generować wystąpienie autyzmu u dziecka.

Najczęściej występujące problemy zdrowotne u osób z autyzmem:

1. Zaburzenia trawienia- reakcja na gluten i kazeinę
   Osoby z autyzmem najczęściej niekompletnie trawią te białka, które w postaci nierozbitych peptydów wchłaniają się w jelitach i przedostają do krwiobiegu zakłócając pracę układu nerwowego.
   Dolegliwością, która jest powszechna jest tzw. „zespół cieknącego jelita”. Objawem tych zaburzeń są biegunki, długotrwałe zaparcia lub kombinacja w/w. Wiąże się to z uszkodzeniem śluzówki jelit, stanem zapalnym i przerostem nieprawidłowej flory bakteryjnej. Często występują też zaburzenia pracy trzustki. Dowiedziono, że stosowanie diety bezglutenowej i bezmlecznej poprawia stan wielu pacjentów, mimo że nie cierpią oni na celiakię lub alergie pokarmowe (na gluten i kazeinę). W praktyce polecane jest stosowanie diety bezglutenowej i bezmlecznej, która jak donoszą rodzice okazuje się skuteczna w około 60 % przypadków.

2. Alergie i osłabiona sprawność immunologiczna.

   Osoby autystyczne bardziej niż przeciętna osoba są podatne na alergie. Najprawdopodobniej jest to spowodowane uszkodzeniem układu odpornościowego.

  Dzieci z autyzmem wykazują się nierównowagą limfocytów typu T( przewaga TH2 i niedobór TH1).Badania wykazują, że u dzieci z autyzmem występują przeciwciała skierowane przeciw osłonce mielinowej komórek mózgowych. Zaburzenia autoimmunizacji mogą być przyczyną problemów występujących w autyzmie.

3. Niedobory pierwiastków i witamin
   
Spowodowane to jest między innymi zaburzeniami układu pokarmowego a także skłonnością dzieci z autyzmem do wybiórczego odżywiania się i ograniczania jadłospisu do kilku potraw. Niedobory minerałów najczęściej dotyczą cynku, magnezu, selenu, chromu, zaś z witamin – witaminy C, B6, B12, A, E, kwasu foliowego.

4. Zaburzenia równowagi bakteryjnej w jelitach

    U większości dzieci występują problemy z układem pokarmowym – stan zapalny. Wpływają na ten stan alergeny, antybiotyki, które niszczą dobre bakterie w jelitach. Upośledzony układ odpornościowy oraz stan zapalny jelit powoduje inwazję grzybów (Candida). Candida rozrasta się i wytwarza toksyny. Toksyny atakują układ nerwowy i układ immunologiczny.
Leczenie - dieta bezcukrowa, bezmleczna, probiotyki i leczenie przeciwgrzybiczne.
   Stosunkowo powszechnie występuje u osób z autyzmem przerost drożdżaków (candida albicans) jako skutek w/w czynników. Powoduje to powstawanie nieprawidłowej flory bakteryjnej. Stosowanie antybiotyków i stany zapalne jelit dodatkowo nasilają ten problem.

5. Osłabiona zdolność zwalczania wolnych rodników.
  System, który zapobiega utlenianiu (wytwarzaniu wolnych rodników) jest upośledzony u dzieci z autyzmem wskutek niedoborów witamin, pierwiastków i niższego poziomu enzymów (glutation, reduktaza GSH, kwas limonowy, kwas moczowy).
Leczenie:
- Stosowanie odpowiednio dobranych dawek witamin, suplementów.
- Prowadzenie diety, normalizacja pracy jelit.
- Stosowanie probiotyków, leków antygrzybiczych, przeciwpasożytniczych.
- Stosowanie preparatów podnoszących odporność, leczenie autoimmunizacji.
- Chelatowanie z metali ciężkich.

Logopedia

    Jedną z uderzających cech dziecka autystycznego jest słabe stosowanie i rozumienie języka mówionego. Obserwowany u dzieci  stopień opóźnienia  w tym zakresie jest najsilniejszym czynnikiem pozwalającym przewidzieć skutki kliniczne  ( Eisenmajer i in.,1998).

   Faza entuzjastycznego gruchania występująca u zdrowych dzieci w ogóle nie występuje u większości dzieci autystycznych. Kiedy zaczynają wydawać z siebie dźwięki, nie prezentują przy tym typowego wzorca mowy.

   W pierwszym roku życia większość dzieci używa już wyrazów jednosylabowych, a w przypadku dzieci autystycznych nie robi tego około połowa z nich.
   Początkowa faza używania przez dzieci autystyczne mowy odznacza się bardzo osobliwymi  dźwiękami i wyrazami. W pierwszych fazach , dziecko często wydaje z siebie wysokie dźwięki, przypominające ptasie piski. Jeszcze długo po rozwinięciu umiejętności mówienia wykazuje tendencje do natychmiastowej echolalii. Trzyma się jakiegoś słowa lub frazy, która była do niego wypowiedziana, i powtarza ją bez widocznych powodów.

     Dzieci autystyczne mają tendencję do odwracania zaimków "ja"i "ty". Przyczyny odwracania zaimków nie są jeszcze do końca poznane. Ponieważ jednak zaimki osobowe  częściej pojawiają się na początku zdania , a dzieci z autyzmem mają trudności  z budowaniem długich zdań i wykazują  tendencję do powtarzania jak echo tylko  kilku ostatnich słów. Jeśli mają do czynienia ze sztucznymi zdaniami z "ja" i "mi" na końcu zdania ( np. "daj cukierka mi"), to prawdopodobieństwo odwrócenia zaimków jest mniejsze  ( Bartak, Rutter, 1974).
    U niektórych dzieci autystycznych, proces rozwoju mowy nie postępuje zbyt daleko i zdolności  komunikacyjne pozostają znacznie obniżone. One nauczą się mówić, ale nadal będą korzystać z języka w osobliwy sposób. U tych cierpiących na autyzm, którzy w wieku  dorosłym uzyskają odpowiedni poziom  zdolności werbalnych, język będzie nadto  doskonały i gramatyczny, przypominający raczej znajomość języka obcego  wyuczonego na zajęciach w szkole. Brak w nim kolokwializmów. Rozmowa  jest sztywna i pompatyczna. Osoby te potrafią prowadzić konkretną wymianę zdań na zasadzie pytanie - odpowiedź, ale brak im emocjonalnego zabarwienia wypowiedzi.

Terapia zaburzeń sensorycznych

Metody stymulacyjne:

  Są długotrwałe w czasie i skierowane na rozwój i poprawę zaburzonych funkcji (rozwój sprawności O.U.N ) poprzez zastosowanie bodźców, które mają doprowadzić do wewnętrznych zmian – ich celem jest poprawa regulacji organizmu.

Terapia zaburzeń sensorycznych przygotowuje dziecko do nauki, umożliwia nowe doświadczenia w uczeniu się i pomaga złagodzić określone zaburzenia w przetwarzaniu danych percepcyjnych.

Celem jest oddziaływanie na zaburzone sfery, nie edukacja dziecka.
- Terapeuta pracujący z osobą z autyzmem powinien najpierw sam doświadczyć na sobie wszystkiego, co chce zaproponować dziecku.
-  Dostarczając jakiś bodziec należy obserwować reakcję dziecka – w zależności od zachowania kontynuować, przerwać lub modyfikować oddziaływania.
- Ćwiczenia związane są z ciałem dziecka, z założenia powinny być dla niego przyjemne.
- Stymulacja oparta jest na wyznacznikach czasowych.

Terapia stymulacyjna, Programy stymulacyjne 

(C. Delacato, G. Doman)

  Celem tej terapii jest wyrobienie tolerancji na bodźce pochodzące z zewnątrz i kontrolowanie ich przez terapeutę, a nie przez samo dziecko. Polega na dostarczaniu przez zaburzone kanały odpowiednich bodźców. Bodźce układa się w sekwencje, dozuje odpowiednio w czasie. Normalizuje się działanie bodźców co wpływa korzystnie na zmiany w zachowaniu dziecka.

   Badania nad problemem autyzmu prowadzone już w latach 60-tych i 70-tych przez Amerykanów wskazują, że zaburzenia są uwarunkowane organicznie. Dzieci autystyczne na skutek uszkodzenia mózgu, mają zaburzoną percepcję. Obraz postrzegany za pomocą receptorów jest zniekształcany.

  Aby podjąć się terapii należy określić, czy uszkodzenie ma miejsce w obrębie zmysłu wzroku, smaku, węchu, dotyku, słuchu. Określa się, czy dziecko jest nadwrażliwe słuchowo, czy dotykowo ( związane są z tym zachowania rytualne).

Odpowiednio dobrane ćwiczenia, stymulacja doprowadzić mają do wyeliminowania tych nieodpowiednich zachowań występujących w tym obszarze.

Terapia, by przyniosła efekty musi przebiegać w dwóch etapach :
  
1.Przetrwanie

Na tym etapie eliminuje się zachowania stereotypowe. Dziecko uwolnione od nich może zacząć zwracać uwagę na innych zadaniach. Na zadaniach właściwych dla terapii.

2.Właściwa terapia.

   W tym etapie zmienia się kierunek rozwoju dziecka, aby mogło funkcjonować w społeczeństwie. Rodzice muszą wpierw zrozumieć jakie są przyczyny dziwnego zachowania się ich dziecka. Muszą przyjrzeć się dziecku, obserwować.
   Należy ograniczyć dziecku otoczenie tak, aby wyeliminować nadmiar bodźców. Pomaga się tym samym normalizować funkcjonowanie kanałów sensorycznych, w których występują zakłócenia.
  Najczęściej rodzic zamyka się z dzieckiem w małym, wyciszonym pomieszczeniu, gdzie będzie możliwa wnikliwa obserwacja jego stereotypowych zachowań.

Dotyk.
W sytuacji gdy dziecko jest nadwrażliwe,  obserwujemy, jak reaguje na zmiany temperatury, dotyk, nacisk. Na początku terapii pozwalamy dziecku na zabawę własnym ciałem -  dziecko odbiera różne bodźce. Następnie dziecko zezwala już na dotyk drugiej osoby. Akceptuje głaskanie, dotykanie, przytulanie. Konieczne jest wtedy dostarczanie dziecku komunikatów-„teraz głaszczę cię po policzku.”

  Gdy dziecko ma małą wrażliwość – przejawia autoagresję, okalecza się, należy je maksymalnie stymulować. Szorujemy szczotkami, ostrym ręcznikiem, stosujemy kąpiele o zmiennych temperaturach..

   Gdy obserwujemy tzw. „biały szum”- dziecko drapie się po całym ciele, przechodzą je dreszcze, obserwujemy dziwne zachowania, opędzanie się od niewidzialnego dotyku. W tej sytuacji staramy się uświadomić dziecku, które bodźce pochodzą z jego ciała, a które z zewnątrz. Następnie dostarcza się bodźców z zewnątrz w sposób kontrolowany, aż do zaakceptowania ich przez dziecko.

Węch

  Nadwrażliwość - Dziecko wyczuwa nawet znikome zapachy z dużej odległości. Nie znosi silnych  zapachów, np. potraw. Wręcz dusi się w kontakcie z intensywnymi zapachami. Konieczne jest wyeliminowanie z jego otoczenia zapachów. Dopiero później dostarczamy zapachy, komunikujemy co to jest.

  Zbyt mała wrażliwość  -Dziecko ślini się. Zjada rzeczy niejadalne, o nieprzyjemnym zapachu. Wstrzymuje oddawanie moczu i kału. Uwielbia obwąchiwać. W terapii należy prezentować mu różnorodne zapachy od ostrych do mniej zdecydowanych.

  Biały szum - Dziecko stale odczuwa jakiś zapach. Wsadza sobie do nosa różne przedmioty. Uczy się takie dziecko reagowania na zapachy, które pochodzą spoza jego ciała. Stosuje się dezodoranty, bezzapachowe środki czystości. Codziennie spryskuje się ubranie innym zapachem. Aromaty muszą być intensywne, wyróżnialne z otoczenia. Oczywiście należy dziecku komunikować wykonywane czynności.

Słuch.
Nadwrażliwość- Dziecko unika wszystkich dźwięków pochodzących z otoczenia. Zatyka sobie uszy, ignoruje dźwięki albo je zagłusza. Potrafi eliminować dźwięki z mózgu. Sprawia wrażenie całkowicie głuchego.

   Należy mówić do dziecka szeptem, nie chuchając na ucho. Dziecko powinno przebywać w cichych pomieszczeniach ( bez wentylatorów, wyciszające dywany, cicha sypialnia ). Dziecko przyzwyczajamy stopniowo do odgłosów. Uprzedzamy, komunikujemy o mającym wystąpić dźwięku.

   Zbyt mała wrażliwość - Dla dziecka świat jest głuchy. Dziecko krzyczy, rzuca przedmiotami. Do jego mózgu dociera zbyt mało bodźców, poszukuje więc takich o dużym i bardzo dużym natężeniu. Lubi spuszczać wodę w łazience, obserwuje pracę miksera, odkurzacza. Lubi zabawki wydające różne odgłosy. W terapii wskazana jest stymulacja dźwiękami ostrymi, łatwymi do rozpoznania, prezentowanymi pojedynczo. Otoczenie powinno odbijać dźwięki           ( pokój bez zasłon, kafelki ). Posługiwać się można głośnymi zabawkami. Komunikaty do dziecka muszą być głośne i wyraźne.

Biały szum -Dziecko jest zaabsorbowane swoją osobą, wydawanymi przez siebie dźwiękami. Wsłuchuje się w bicie swego serca, wybucha krzykiem, wydaje dziwne dźwięki. W terapii bombardujemy dziecko mową, pozwalamy turlać się po podłodze, biegać. Należy wskazać na dźwięki pochodzące z różnych źródeł. Dziecko uczy się i rozróżnia, skąd pochodzą.

W otoczeniu należy stymulować różne dźwięki.

Smak.
Nadwrażliwość - Dziecko dotyka potraw czubkiem języka. Lubi smak słony i słodki. Na niektóre smaki reaguje nudnościami i unika ich. Spożywa tylko wybrane produkty, innych unika, wypluwa. Nie pije napoi gazowanych, nie ma apetytu.
Podajemy dziecku pokarmy nie przyprawione. Nowe pokarmy mieszamy z tymi, które dziecko lubi.

Mała wrażliwość - Dziecko potrafi zjeść wszystko. Nawet rzeczy niejadalne ( substancje trujące, kredki, papier, gips ). Należy z otoczenia usunąć wszystkie przedmioty, które mogą mu zagrozić. Naukę rozpoczyna się od podawania smaku gorzkiego ( zawsze podajemy w płynie ).

Dziecko musi wiedzieć co to za smak. Potem podajemy kolejny smak. Potem możemy zacząć mieszać smaki.
Biały szum - Dziecko ssie swój język, zwraca posiłki, by jeszcze raz poczuć ich smak. Zaleca się masaże języka w czasie mycia zębów. Należy rozpuszczać kawałki pokarmu na kostkach cukru i obserwować czy dziecko czuje, toleruje te smaki.

Wzrok.

Nadwrażliwość - Dziecko przygląda się nawet pyłkom, obserwuje kropelki, zauważa paprochy na dywanie. Kiwa się we wszystkich kierunkach. Fascynuje się okrągłymi przedmiotami. Ma wspaniałą pamięć wzrokową. Nie toleruje luster i oglądania fotografii. Terapia powinna odbywać się w pomieszczeniu o stonowanych kolorach, z bocznym oświetleniem. Podczas ćwiczeń dziecko bawi się wodząc wzrokiem za latarką. Dziecko musi koncentrować się na zadaniu.

Zbyt mała wrażliwość- Dziecko ciągle się kołysze, interesuje się źródłami światła. Wpatruje się w punkty świetlne. Bawi się swoimi palcami ( ma je zawsze w zasięgu wzroku ). Lubi ruszać przedmiotami i obserwować je w locie. Należy dziecko zachęcić do dotykania przedmiotów, dotykania wszystkiego co widzi. Obserwować wszystko, pod różnym kątem. Stosować lupę.

Biały szum - Dziecko patrzy przez ludzi i rzeczy. Dotyka powiek, trze je, by wywołać zmiany świetlne. Można ćwiczyć w mroku, półmroku, jak i w dobrze oświetlonym pomieszczeniu. Dziecko obserwuje własne odbicie. 

  Jeśli dziecko ma problemy z funkcjonowaniem w obrębie któregoś ze zmysłów, możemy cofnąć się do wcześniejszego etapu rozwoju. Zaproponować mu ćwiczenia adekwatne dla rozwoju niemowlaka, kilkulatka, itp. Praca terapeutyczna polega na dostarczaniu indywidualnych doświadczeń o zwiększonej częstotliwości, natężeniu i długości trwania. Wzmacniając i łącząc z odpowiednią aktywnością ruchową.

O formie zajęć decydują rodzice. Terapia pomaga dzieciom w różnym stopniu ( zależy to od zaawansowania choroby ). Niektórym nie pomaga wcale.

Stymulacja polisensoryczna :

Praca z żywiołami

    Najsilniejszymi elementami stymulującymi zachowania dzieci, pobudzającymi ich aktywność są żywioły: ziemia, ogień, powietrze i woda.
  Praca z żywiołami ma na celu pobudzanie aktywności pacjentów oraz stymulację wielozmysłową.
   Ta forma terapii jest powiązana z porami roku. Każdej porze roku przyporządkowany jest jeden żywioł: wiosna-ziemia, lato-ogień, jesień-wiatr, zima-woda.
Odczuwanie tych czterech żywiołów dzieci autystyczne mają często zakłócone lub uniemożliwione. Nie mają bezpośredniego kontaktu np. z wiatrem czy ziemią, natomiast od ognia są często chronione ze względów bezpieczeństwa.
  Ta forma terapii ma pobudzić aktywność dzieci i dostarczyć im nowych odczuwalnych bodźców i doznań. To właśnie przyroda dostarcza naszym zmysłom wielu doznań oraz niezliczone ilości wspaniałych pomocy dydaktycznych np. kasztany, kwiaty, piórka, piasek i wiele innych które są wykorzystywane w pracy terapeutycznej podczas zajęć z żywiołami.

Zajęcia te są źródłem intensywnych doznań zmysłowych, ale również wspaniałą zabawą.

 Sala Doświadczania Świata

  Sala Doświadczania Świata powstała w wyniku doświadczeń holenderskich terapii Snoezelen. Pojęcie to jest kombinacją słów "snuffelen" czyli "węszyć, obwąchiwać" oraz "doezelen-drzemać, być w półśnie, gapić się". Tak więc głównym celem terapii jest poznanie i doświadczanie świata przez zmysły.
  Jest to świadomie wybrana oferta pierwotnych bodźców zmysłowych, które są dopasowane do możliwości dziecka. Bodźce są tak dobrane by umożliwić przyjemne, zachęcające postrzeganie otoczenia, tak aby dziecko mogło zdobywać szczególne doświadczenia, których nie może doznać w życiu codziennym.

  W Sali Doświadczania Świata znajdują się różnorodne urządzenia stymulujące rozwój zmysłów. W pomieszczeniu tym dziecko poddawane jest wpływowi różnorodnych bodźców dźwiękowych, świetlnych, zapachowych i mechanicznych. Dominującymi elementami wyposażenia są przytłumione kolorowe światła, miękkie podłoże, relaksacyjna muzyka. Całość sprawia wrażenie innego, fascynującego i zaskakującego świata.

Sala Doświadczania Świata jest to specjalnie wyodrębnione pomieszczenie, wyposażone w różnorodne urządzenia stymulujące rozwój zmysłów. Głównym celem zajęć w tego typu sali jest stwarzanie możliwości odbierania nowych bodźców, wzbogacanie doświadczeń oraz miłe spędzanie czasu w atmosferze pełnego relaksu.

Sala Doświadczania Świata nawiązuje do prenatalnego środowiska życia człowieka i służy prowadzeniu terapii polisensorycznej.

Poranny krąg
   

   Jest metodą, którą określamy jako stymulację polisensoryczną, czyli wielozmysłową, obejmującą swym zasięgiem dotyk, wzrok, słuch, węch i smak. Proponowane oddziaływania na zmysły mają je aktywizować i podkreślać zmiany zachodzące w przyrodzie.

   W czasie trwania "Porannego kręgu", terapeuta musi stworzyć atmosferę, która przyniesie poczucie bezpieczeństwa, radość i zadowolenie. Dlatego też konieczne jest stworzenie odpowiedniego klimatu, temu właśnie służy utworzenie kręgu, ciepły nastrój panujący w pomieszczeniu, zapalona świeca, znajomy zapach. Stosowanie różnorodnych bodźców jest tylko środkiem do celu, jakim jest spotkanie nauczyciela i ucznia oraz uczniów ze sobą nawzajem. Spotkanie, którego istotą jest budowanie zaufania i poczucia bezpieczeństwa. Dzieci siedząc w kręgu widzą się wzajemnie, są na tych samych równych prawach i zasadach.   

  Obserwują się, swoje twarze, swoje zachowanie co pozwala im na komunikowanie się z jednoczesnym przekazywaniem swoich emocji, swojego nastroju. W ten oto sposób dzieci nawiązują ze sobą kontakt wzrokowy czy dotykowy oraz kształtują umiejętności współdziałania w grupie.

   Podstawą tworzenia programu "Porannego kręgu" jest świat przyrody. Ten świat jest źródłem symboli podstawowych: żywiołów, barw, zapachów, smaków, wrażeń dotykowych i termicznych. Wprowadzamy pory roku poprzez odpowiedni rytuał, którego reguły są dobrze znane dzieciom, bo wprowadzane na początku roku i powtarzane każdego dnia. Organizując "Poranny krąg", terapeuta nie zamierza czymkolwiek zastąpić bodźców płynących wprost ze świata natury. Są one dla niego tylko inspiracją do pracy z dzieckiem.

W porannym kręgu niwelowana jest niepewność, zagrożenie a wprowadzane poczucie bezpieczeństwa. Spotkania Porannego Kręgu nie ograniczają się jedynie do zapewnienia dobrej zabawy. Zawierają duży ładunek terapeutyczny, wzbudzają motywację do komunikowania się, pozytywnie oddziałują na emocje i uczucia pacjentów.

Terapia Integracji Sensorycznej

   J. Ayers stwierdziła, że podstawowymi zmysłami dzięki którym odbywa się rozwój każdego dziecka są: zmysł taktylny (dotykowy), proprioceptywny (czucie głębokie) i  przedsionkowy (równowaga). Integracja sensoryczna to proces w którym następuje integracja danych percepcyjnych, tak by mogły one być wykorzystane w celowym, zakończonym sukcesem działaniu. Uszkodzenia receptorów powodują zaburzenia w odbiorze i integracji wrażeń zmysłowych. Celem terapii jest poprawa zaburzonych, przerwanych połączeń poprzez specjalnie dobrane ćwiczenia przy wykorzystaniu specjalistycznego sprzętu.

   Integracja sensoryczna według J. Ayers jest procesem neurologicznym, w którym następuje organizacja wrażeń zmysłowych płynących do naszego organizmu tak, aby mogły być wykorzystane do celowego działania. Procesy integracji sensorycznej odbywają się w rdzeniu kręgowym, pniu mózgu, móżdżku i w korze mózgowej. Mózg nieustannie odbiera, segreguje i przetwarza bodźce płynące z ciała i środowiska przez wszystkie układy zmysłów - dotyku, czucia głębokiego, układu przedsionkowego, wzroku, słuchu i węchu. Gdy płyną one we właściwej organizacji są podstawą do prawidłowego rozwoju ruchowego, uczenia się i zachowania.

Sala do integracji sensorycznej

  Integracja sensoryczna oznacza, że wszystkie wrażenia zmysłowe zostają zebrane w jedną całość. Percepcja/postrzeganie jest to odbiór bodźców pochodzących ze środowiska, jak również z własnego ciała, ich przewodzenie do mózgu oraz przetwarzanie. Bodźce odbierane są przez siedem układów zmysłowych i przewodzone do mózgu, w którym zachodzi przetwarzanie informacji. 

Układ nerwowy człowieka odbiera i rejestruje bodźce płynące ze zmysłów:

- dotyku ;
- równowagi;
- czucia;
- smaku
- wzroku ;
- słuchu;
- węchu .
   

     Brak prawidłowej integracji zmysłowej powoduje, że skomplikowane procesy takie jak koordynacja ruchowa, planowanie ruchu, percepcja słuchowa czy wzrokowa, mowa, czytanie, pisanie czy liczenie są zaburzone.

     Podczas terapii nie uczy się dzieci konkretnych umiejętności, lecz poprawiając integrację sensoryczną wzmacnia procesy nerwowe leżące u podstaw tych umiejętności.

Cele terapeutyczne realizowane w sali:
- sala stanowi urozmaiconą, atrakcyjną formę spędzania wolnego czasu,
- jest miejscem wypoczynku i odprężenia i relaksu,
- motywuje do podejmowania aktywności uczestników, zwiększa ich aktywność i chęć poznawania,
- zwiększa możliwość odbioru różnorodnych bodźców sensorycznych, przez co zwiększa wrażliwość oraz rozwija integrację sensoryczną i procesy poznawcze,
- wywołuje zadowolenie i poczucie bezpieczeństwa, ułatwia pokonywanie lęku,
- zwiększa chęć do nawiązywania kontaktu.

 Praca z żywiołami

    Najsilniejszymi elementami stymulującymi zachowania dzieci, pobudzającymi ich aktywność są żywioły: ziemia, ogień, powietrze i woda.
  Praca z żywiołami ma na celu pobudzanie aktywności pacjentów oraz stymulację wielozmysłową.
  Ta forma terapii jest powiązana z porami roku. Każdej porze roku przyporządkowany jest jeden żywioł: wiosna-ziemia, lato-ogień, jesień-wiatr, zima-woda.
 Odczuwanie tych czterech żywiołów dzieci autystyczne mają często zakłócone lub uniemożliwione. Nie mają bezpośredniego kontaktu np. z wiatrem czy ziemią, natomiast od ognia są często chronione ze względów bezpieczeństwa.

 Ta forma terapii ma pobudzić aktywność dzieci i dostarczyć im nowych odczuwalnych bodźców i doznań. To właśnie przyroda dostarcza naszym zmysłom wielu doznań oraz niezliczone ilości wspaniałych pomocy dydaktycznych np. kasztany, kwiaty, piórka, piasek i wiele innych które są wykorzystywane w pracy terapeutycznej podczas zajęć z żywiołami.
Zajęcia te są źródłem intensywnych doznań zmysłowych, ale również wspaniałą zabawą.

Hydroterapia

  Masaż podwodny. Zabieg ten ma na celu głównie rozluźnienie, obniżenie napięcia mięśniowego oraz stymulację czucia.
   Do hydroterapii służą dwie profesjonalne wanny z systemem filtrów oczyszczających wodę i z komputerowym sterowaniem siły i miejsca natrysków.